Jakie są rodzaje działalności gospodarczej w Polsce? Jaką formę prawną wybrać dla firmy?

Jakie są rodzaje działalności gospodarczej i spółek w Polsce?

Liczba przedsiębiorców w Polsce oscyluje wokół 4 milionów – tak wynika z oficjalnych statystyk Głównego Urzędu Statystycznego. Nie oznacza to, że wszystkie te podmioty aktywnie działają na rynku. Ale dane z GUS dają nam pojęcie, jakie są najbardziej popularne rodzaje działalności gospodarczej.

W tej liczbie, około 2 miliony to aktywni przedsiębiorcy, którzy prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą. Na drugim miejscu plasują się spółki prawa handlowego. Można więc założyć, że jeśli myślisz o założeniu własnego biznesu, to statystycznie zrobisz to zakładając jednoosobową działalność gospodarczą. Albo spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

W Polsce działalność gospodarczą można prowadzić w kilku formach. Co wybrać? Jakie są rodzaje spółek?

1. Jednoosobowa działalność gospodarcza – jej osią (podmiotem prawa) jesteś Ty jako osoba fizyczna
2. Spółka cywilna, która właściwie jest umową pomiędzy przedsiębiorcami, a sama w sobie nie stanowi odrębnego podmiotu prawa
3. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – bardzo popularna, ma własną osobowość prawną i stanowi odrębny od podmiot prawa
4. Spółka akcyjna – zwykle zakłada się ją dla większych przedsięwzięć, z uwagi na obowiązki i formalności, ale nie jest to regułą
5. Spółka partnerska – zakładają ją zwykle prawnicy, lekarze oraz przedstawiciele innych zawodów specjalistycznych
6. Spółka komandytowa – ma dwóch lub więcej wspólników. Co najmniej jeden z nich – komplementariusz – odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. A komandytariusz – za zobowiązania spółki odpowiada do wysokości sumy komandytowej
7. Spółka komandytowo-akcyjna – ma co najmniej dwóch wspólników. Komplementariusz odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, a akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze formy działalności gospodarczej?

Planując własny biznes warto wziąć pod uwagę kilka obszarów, które będą miały wpływ na jego prowadzenie. Z Twojego punktu widzenia mogą mieć znaczenie następujące czynniki:

1. Jak dużą firmę planujesz założyć i prowadzić? Czy planujesz mieć duże przychody na start, inwestować w biznes i zatrudniać pracowników? Czy raczej firma jest Ci potrzebna dla rozliczeń z klientami, dla których planujesz świadczyć usługi na podstawie umowy?
2. Jak dużo formalności chcesz mieć w swojej firmie? Będzie ich zdecydowanie mniej, jeśli będziesz prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą w niewielkim rozmiarze, niż na przykład zakładając spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną. Założenie tych ostatnich wymaga przemyślanego procesu i wizyty u notariusza.
3. Jakie koszty prowadzenia działalności będziesz chciał lub mógł ponosić? Np. założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga kapitału zakładowego w wysokości min. 5 000 zł oraz zawarcia umowy spółki – albo u notariusza w formie aktu notarialnego lub przez system teleinformatyczny S24. Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej jest bezpłatne, za rejestrację spółki handlowej trzeba zapłacić. Dotyczy to też prowadzenia księgowości. Np. po przekroczeniu pewnego przychodu pojawia się obowiązek prowadzenia pełnej księgowości)
4. Jakie podatki i opłaty będziesz ponosić w związku z prowadzeniem biznesu? Dotyczy to m.in. sposobu i wysokości opodatkowania, składek ZUS itd.
5. Jaką odpowiedzialność za zobowiązania chcesz ponosić? Czy tak jak w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej za wszystko całym swoim majątkiem, czy chcesz ograniczyć to ryzyko, tak jak jest to możliwe np. w spółce z o.o.

Jednoosobowa działalność gospodarcza osoby fizycznej — jakie ma wady i zalety?

Forma prawna działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną ma liczne zalety dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z biznesem. Albo wtedy, gdy jej rozpoczęcie jest wywołane sposobem rozliczenia się ze swoim zleceniodawcą czy klientem. Założenie takiej firmy jest dość proste i szybkie. Nie wymaga ponoszenia dużych kosztów na start, a działać można zacząć już w dniu złożenia wniosku do CEIDG.

Taki przedsiębiorca nie musi mieć swojej stałej siedziby, a jedynie adres do doręczeń. Po spełnieniu odpowiednich warunków może skorzystać z Ulgi na Start. Dzięki niej oszczędza na składkach ZUS, i z dużym prawdopodobieństwem sam poradzi sobie z własną księgowością. Wydaje się, że taki rodzaj działalności jest najprostszy i najlepszy dla początkujących przedsiębiorców. Nic dziwnego, że ten sposób zarabiania na życie wybrało ponad 2 miliony Polaków.

Prawdopodobnie największą wadą tak ułożonego biznesu jest pełna odpowiedzialność osoby go prowadzącej za wszystkie zobowiązania powstałe w wyniku prowadzenia działalności. Może się też okazać, że po odniesieniu sukcesu, ten garnitur może już nie wystarczać. Wtedy zapadnie decyzja o zmianie formy prowadzenia działalności gospodarczej, na przykład założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Z drugiej strony jest wiele firm, które osiągają bardzo dobre wyniki finansowe, wciąż pozostając samozatrudnionym.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — czy warto zakładać spółkę z o.o.?

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to typ spółki handlowej, tak jak spółka akcyjna czy partnerska. Jej cechą charakterystyczną jest to, że w momencie rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, spółka ta staje się osobą prawną. A to oznacza, że rodzi się nowy podmiot prawa, który odtąd będzie miał własne prawa i obowiązki, niezależne od praw i obowiązków osób, które ten podmiot powołały na świat.

W prawie polskim rozróżniamy 3 kategorie podmiotów, które mogą być podmiotem praw i zobowiązań wobec innych:

1. osoby fizyczne (to jesteś Ty)
2. osoby prawne (np. spółka z o.o., spółka akcyjna, fundacja)
3. jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (np. spółka jawna, spółka partnerska)

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zalicza się do tej drugiej grupy. Oznacza to, że jeśli taką spółkę zakłada dwóch wspólników, to taki nowo narodzony pod względem prawnym podmiot będzie odrębnym bytem od każdego z tych wspólników. A to z kolei oznacza, że to spółka będzie ponosiła odpowiedzialność za swoje działania i zobowiązania, a wspólnicy takiej odpowiedzialności co do zasady nie ponoszą.

Za zobowiązania spółki w pierwszej kolejności odpowiada sama spółka. To jedna z głównych zalet, dla których przedsiębiorcy decydują się na tę formę działalności. Poza tym taką spółkę można założyć przez internet. Jednak dobrym rozwiązaniem jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego u notariusza, który dostosuje jej postanowienia do wymagań Twojego biznesu.

Wiele osób zastanawia się, czy może samodzielnie założyć spółkę z o.o. Tak, jest to możliwe, bo jej powstanie wymaga przynajmniej jednego wspólnika. Będzie to wówczas jednoosobowa spółka z o.o.

Spółka cywilna – na czym polega ten rodzaj działalności gospodarczej?

Nazwa jest nieco myląca, ponieważ – choć nazywa się spółką – jest to po prostu umowa pomiędzy dwoma lub więcej przedsiębiorcami. Spółka cywilna sama nie jest osobnym podmiotem. Nie nabywa praw, nie ma obowiązków i nie dokonuje czynności prawnych we własnym imieniu. Robią to wspólnicy, z których każdy ma na przykład zarejestrowaną własną działalność gospodarczą. Dlatego sam nie założysz takiej spółki, musisz mieć zaufanych partnerów biznesowych.

Konsekwencją takiego charakteru jest m.in. to, że spółka sama nie płaci podatku dochodowego od osób prawnych czy fizycznych. Robi to każdy z jej wspólników samodzielnie. Stąd też w nazwie takiej spółki powinny być co najmniej imiona i nazwiska wszystkich wspólników oraz określenie nazwy „spółka cywilna” albo skrót sc.

Pozostałe formy prowadzenia działalności gospodarczej

Powyżej opisaliśmy najbardziej popularne formy prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Wybierając formę działalności warto przemyśleć skalę jej działania, możliwość współpracy ze wspólnikami oraz wziąć pod uwagę odpowiedzialność za zobowiązania spółki. W kodeksie spółek handlowych znajdziesz wskazówki odnośnie pozostałych form prawnych prowadzenia działalności. Ale będą to już rozwiązania dostosowane do konkretnych potrzeb, zwykle wybierane przy bardziej zorganizowanej i większej skali biznesu. Oto krótka charakterystyka pozostałych form prowadzenia biznesu:

Spółka partnerska – może Cię zainteresować, jeśli wykonujesz wolny zawód, na przykład jesteś prawnikiem lub architektem. Ona sama nie posiada osobowości prawnej. Podatnikami podatku dochodowego są partnerzy. Nazwa powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera oraz zwrot „i partner” albo „i partnerzy” albo „spółka partnerska” (ewentualnie skrót sp.). Sprawy spółki mogą być powierzone jednemu lub kilku wspólnikom, ale można też powołać zarząd, do którego zostaną powołani wspólnicy lub osoby spoza ich grona. Żeby powołać taką spółkę, trzeba sporządzić umowę spółki w formie aktu notarialnego i zarejestrować ją w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS).

Spółka jawna – jej zaletą jest to, że choć nie posiada osobowości prawnej, a jedynie zdolność prawną oraz status przedsiębiorcy, to posiada własny majątek. Oznacza to, że zobowiązania regulowane są w pierwszej kolejności z majątku spółki. Dopiero gdy okaże się on niewystarczający, solidarnie całym swoim prywatnym majątkiem odpowiadają jej wspólnicy. Ponieważ to spółka typu osobowego, oparta przede wszystkim na wspólnikach, to właśnie oni płacą podatek dochodowy, a nie spółka. Nazwa powinna zawierać nazwisko albo pełną nazwę firmy przynajmniej jednego wspólnika oraz oznaczenie „spółka jawna” lub skrót „sj.”. Żeby powstała, trzeba ją zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS).

Spółka komandytowa – to taki typ spółki, który został wymyślony dla modelu, gdzie jeden wspólnik ma pomysł, a drugi pieniądze. I najczęściej ten, który ma pomysł, odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń całym swoim majątkiem prywatnym (komplementariusz). A drugi ponosi odpowiedzialność tylko do wysokości wniesionej sumy komandytowej, która określona jest w akcie spółki. Sama spółka nie ma osobowości prawnej, a podatnikami podatku dochodowego są jej wspólnicy. Nazwa powinna zawierać nazwisko lub pełną nazwę firmy co najmniej jednego komplementariusza oraz oznaczenie „spółka komandytowa” lub skrót „sp.k.”

Spółka komandytowo-akcyjna – żeby ją założyć, trzeba mieć pieniądze – co najmniej 50 000 złotych. To też taki typ działalności, gdy wspólnicy z kasą spotykają się z tymi, którzy mają pomysł i chcą działać. Przy czym ci pierwsi (akcjonariusze) nie odpowiadają w ogóle za zobowiązania spółki, a ci drudzy (komplementariusze odpowiadają całym swoim majątkiem i reprezentują spółkę na zewnątrz. Do jej powstania potrzebny jest statut w formie aktu notarialnego i rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Spółka ta nabywa osobowość prawną, prowadzi pełną księgowość i płaci podatek od osób prawnych. W jej nazwie powinno się znaleźć nazwisko lub pełna nazwa firmy co najmniej jednego komplementariusz oraz oznaczenie „Spółka komandytowo-akcyjna” lub skrót „S.K.A. Natomiast nie może ona zawierać nazwiska ani firmy akcjonariusza.

Spółka akcyjna – zasadniczo jest to forma przewidziana dla większych przedsięwzięć, gdzie w grę wchodzi duży kapitał. Do jej założenia trzeba mieć co najmniej 100 000 zł, stworzyć statu w formie aktu notarialnego i zarejestrować ją w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Dzięki temu spółka nabywa ona osobowość prawną. Spółka działa poprzez swoje organy takie jak zarząd, walne zgromadzenie akcjonariuszy i radę nadzorczą, której powstanie jest obowiązkowe. Akcjonariusze, którzy posiadają akcje spółki, nie odpowiadają za jej zobowiązania swoim majątkiem. Nazwa spółki może być dowolna, ale musi mieć określenie „Spółka akcyjna” lub skrót „S.A.”

Jesteś przedsiębiorcą i prowadzisz firmę? Zatrudniasz pracowników? Oto zestaw umów, regulaminów i wzorów od kancelarii armińska radcowie prawni, które zabezpieczą Twoje interesy i pomogą Ci się rozwinąć:

Forma prawna działalności gospodarczej w Polsce – pomożemy Ci wybrać

Wybór formy prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, choć daje sporo możliwości, wcale nie jest taki prosty. Każda forma prawna ma inne przeznaczenie oraz swoje wady i zalety. Założenie firmy niesie ze sobą setki wyzwań i wątpliwości, ale daje też mnóstwo satysfakcji. W przypadku spółek warto rozważyć sposób ponoszenia odpowiedzialności za jej zobowiązania, zwrócić uwagę na prawo do reprezentowania swojej działalności oraz na to, kto może być wspólnikiem.

Myśląc o własnym biznesie, czeka Cię wiele decyzji. Naszym zadaniem jest pomóc Ci w ich podjęciu. Chcesz, żebyśmy kompleksowo zaopiekowały się prawną stroną Twojego przedsięwzięcia? Albo pomogły Ci wybrać najlepszą formę prawną dla Twojej działalności? Napisz do nas: kontakt@arminska.pl

Niniejszy artykuł ma wyłącznie funkcję informacyjną i publicystyczną i nie stanowi porady prawnej. Jest efektem pracy i wiedzy jego autora. Jeśli potrzebujesz porady prawnej lub oceny prawnej Twojej konkretnej sytuacji, skontaktuj się z radcą prawnym i poproś o indywidualną opinię.