Umowa zlecenia jest umową cywilnoprawną – jedną z najpopularniejszych form współpracy w Polsce. Jednak może się zdarzyć, że jedna ze stron chce zakończyć taką umowę. Warto wiedzieć, kiedy i jak zrobić wypowiedzenie umowy zlecenia zgodnie z obowiązującymi przepisami. Jaki jest okres wypowiedzenia? Czy z powodu rozwiązania umowy zlecenia grozi jakieś odszkodowanie lub trzeba będzie zapłacić zleceniobiorcy wynagrodzenie? Ten krótki przewodnik rozwiąże wątpliwości w tych kwestiach.
Co warto wiedzieć o umowie zlecenia?
Wypowiedzenie umowy zlecenia nie działa w próżni. Zanim dojdzie do złożenia takiego oświadczenia, zobaczmy, czym cechuje się umowa zlecenia. Bowiem to jej postanowienia i miejsce w systemie prawa polskiego są kluczem do prawidłowego rozwiązania umowy zlecenia.
- Umowę zlecenia reguluje kodeks cywilny, a nie kodeks pracy. Oznacza to, że zarówno ta umowa jak i jej rozwiązanie będą podlegać zupełnie innym regułom niż na przykład rozwiązanie umowy o pracę.
- Zawierając cywilnoprawną umowę zlecenia strony tej umowy mają sporą swobodę odnośnie kształtowania jej postanowień. Tylko w niektórych kwestiach przepisy wprowadzają pewne ograniczenia, o których napiszemy poniżej. Dotyczy to m.in. kwestii wypowiedzenia umowy zlecenia.
- Aktualnie obowiązujące w Polsce przepisy wprowadziły minimalną stawkę za godzinę pracy na umowie zlecenia. Oznacza to, że w praktyce danie lub przyjęcie zlecenia zawsze będzie się wiązać z wynagrodzeniem dla zleceniobiorcy. Zatem zlecenie zawsze powinno być odpłatne.
Art. 746. Kodeksu cywilnego [Wypowiedzenie umowy zlecenia]
§ 1. Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.
§ 2. Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę.
§ 3. Nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.
Co warto wiedzieć o wypowiedzeniu umowy zlecenia?
Skoro wiemy już co nieco o samej umowie zlecenia, sporo nam to powie także o jej wypowiedzeniu. Oto najważniejsze informacje, które pozwolą zrozumieć, jak w praktyce działa takie wypowiedzenie, które prowadzi do rozwiązania umowy zlecenia.
Co do zasady umowę zlecenia można wypowiedzieć w każdym czasie. Każda ze stron – zarówno ten, kto daje zlecenie, jak i ten, kto je przyjmuje, mogą wypowiedzieć umowę, nawet jeśli sama umowa nie zawiera postanowień dotyczących wypowiedzenia. Umowa może przewidywać pewne ograniczenia w jej wypowiedzeniu – na przykład, że nie można wypowiedzieć umowy zlecenia. Ale nie można wyłączyć z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów. Piszemy o tym dalej.
Jak prawidłowo wypowiedzieć umowę zlecenia?
Żeby wiedzieć, jak prawidłowo wypowiedzieć umowę zlecenia, najlepiej zajrzeć do samej umowy. Ponieważ strony mają dużą dowolność w kształtowaniu swojej sytuacji, najczęściej to w samej umowie będzie opisany sposób, jak taką umowę można wypowiedzieć. To znaczy – z jakiego powodu, w jakiej formie i z jakim okresem wypowiedzenia, o ile taki okres w ogóle został w umowie zapisany.
Co do zasady umowę można wypowiedzieć w dwóch trybach:
- z ważnego powodu
- bez ważnego powodu
Niezależnie od powodu wypowiedzenia, strony powinny się rozliczyć. Jeśli zleceniodawca wypowie umowę zlecenia, to obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom. Ale to nie wszystko. Ponieważ jeśli zleceniobiorca poczynił już pewne wydatki licząc na realizację zleconego zadania, to wypowiadający umowę zleceniodawca musi zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania umowy.
Co jeśli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu?
Podział na wypowiedzenie z ważnego powodu i bez ważnego powodu nie jest czysto teoretyczny. Ponieważ gdy wypowiada się umowę zlecenia bez ważnego powodu, może to doprowadzić do sytuacji, że druga strona umowy, działając w zaufaniu do kontrahenta, poniesie szkodę z powodu zerwania współpracy. Jaką szkodę? Na przykład zainwestowała już w inne działania, poczyniła pewne wydatki, uzależniła od tej współpracy inne projekty albo uzgodnienia.
Trzeba zaznaczyć, że sam fakt złożenia wypowiedzenia, nawet bez ważnego powodu, będzie skuteczny i dojdzie do rozwiązania umowy. Natomiast może to nieść dla strony wypowiadającej inne konsekwencje. Być może będzie ona musiała naprawić szkodę drugiej stronie. Nie zawsze szkoda powstanie. Ale jeśli powstanie, to strona, którą ją poniosła, będzie musiała wykazać jej zaistnienie, udowodnić wysokość poniesionej szkody oraz wskazać związek przyczynowy pomiędzy powstaniem szkody a tym, że zaistniała ona z powodu złożenia wypowiedzenia przez kontrahenta bez ważnej przyczyny.
Co jeśli wypowiedzenie nastąpiło z ważnego powodu?
Najpierw warto zastanowić się, co może być takim ważnym powodem. Umowa zlecenia jest specyficzną relacją, ponieważ w dużej mierze opiera się na zaufaniu. Na pewno uzasadniona utrata tego zaufania do drugiej strony może stanowić ważny powód do zerwania współpracy. Taką okoliczność stanowić może także istotna zmiana sytuacji życiowej, choroba uniemożliwiająca kontynuację zlecenia, zmiany w prawie albo brak zapłaty za już wykonane prace.
Jeśli wypowiadasz umowę z ważnego powodu – niezależnie od tego czy jesteś zleceniobiorcą czy zleceniodawcą – zawsze opisz to w piśmie, w którym składasz wypowiedzenie. Będzie to podstawa do obrony w sądzie przed ewentualnymi roszczeniami współpracownika, który będzie usiłował dochodzić odszkodowania za szkodę spowodowaną zerwaniem współpracy.
Ważne!
Strony nie mogą w samej umowie zlecenia zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia tej umowy z ważnego powodu. Nawet, jeśli takie postanowienie znajdzie się w treści dokumentu, to nie będzie ono miało mocy prawnej. Kodeks cywilny chroni to prawo. Oznacza to,
że zawsze można wypowiedzieć umowę zlecenia z ważnego powodu.
Nawet jeśli sama umowa tego zabrania lub milczy na ten temat.
Jaki jest okres wypowiedzenia przy umowie zlecenia?
Wypowiedzenie to inaczej oświadczenie złożone drugiej stronie (najlepiej na piśmie lub przynajmniej w taki sposób, aby ta druga strona mogła się z nim zapoznać), które zmierza do rozwiązania umowy. Na skutek wypowiedzenia umowa może się rozwiązać ze skutkiem natychmiastowym (czyli od razu po otrzymaniu takiego oświadczenia przez kontrahenta) albo w jakiś czas potem.
Okres pomiędzy otrzymaniem wypowiedzenia przez stronę a rozwiązaniem umowy nazywamy właśnie okresem wypowiedzenia.
Gdzie szukać informacji o tym, ile wynosi okres wypowiedzenia? Najlepiej w samej umowie, bo często strony w umowie zlecenia mogą określić okres wypowiedzenia. Na przykład, że wynosi on 30 dni albo miesiąc. Dodatkowe postanowienia mogą stanowić, że skutek rozwiązania umowy następuje na koniec miesiąca kalendarzowego (co oznacza, że jeśli strona otrzyma wypowiedzenie 15 marca, to umowa i tak rozwiąże się z dniem 31 marca).
Ważne!
Kodeks cywilny nie przewiduje dokładnego okresu wypowiedzenia umowy zlecenia. Trzeba w tym celu zajrzeć do samej umowy albo do zasad ogólnych składania wypowiedzeń umów.
Co jeśli umowa zlecenia nie określa okresu wypowiedzenia?
W takiej sytuacji możliwe są dwie opcje:
1) umowa zostanie rozwiązana natychmiast po tym, jak druga strona otrzyma wypowiedzenie. Czyli np. gdy pan Adam odczyta pismo, że pan Grzegorz wypowiedział mu umowę ze skutkiem natychmiastowym – bach! – umowa rozwiązuje się jeszcze w momencie, gdy pan Adam trzyma pismo w dłoniach.
2) umowa zostanie rozwiązana w terminie wskazanym w samym wypowiedzeniu. Czyli np. gdy pan Adam odczyta pismo z wypowiedzeniem umowy zlecenia od pana Grzegorza, w którym pan Grzegorz informuje, że rozwiązuje umowę w terminie 7 dni, od dnia, w którym pan Adam przeczyta jego pismo. Albo – jeśli pan Grzegorz ma poczucie humoru – to może napisać, że jego umowa zlecenia rozwiązuje się w walentynki, a do tego czasu będzie wycinał dla pana Adama czerwone serduszka z papieru.
Wypowiedzenie a rozwiązanie umowy zlecenia za porozumieniem stron
Wypowiedzenie zmierza do rozwiązania umowy zlecenia. Samo wypowiedzenie nie rozwiązuje jeszcze umowy. Oznacza to, że w okresie od wypowiedzenia do rozwiązania umowa działa i strony powinny ją wykonywać i się z niej rozliczać. Rozwiązanie umowy oznacza, że przestaje ona działać – strony przestaje łączyć relacja biznesowa.
Wypowiedzenie jest czynnością, którą jedna strony umowy podejmuje wobec drugiej strony. To czynność jednostronna. Wystarczy wysłać pismo z wypowiedzeniem i będzie ono skuteczne, niezależnie od tego, czy drugiej stronie się to podoba, czy nie. Rozwiązanie za porozumieniem oznacza, że obie strony się zgadzają na zakończenie współpracy. Najczęściej podpisują wówczas pismo określające warunki rozwiązania umowy za porozumieniem.
- Zobacz wzór wypowiedzenia umowy zlecenia [PDF] – do pobrania
- Pobierz wzór wypowiedzenia umowy zlecenia [Doc] – wersja Word
- Zobacz wzór rozwiązania umowy zlecenia za porozumieniem stron [PDF] – do pobrania
- Pobierz wzór porozumienia o rozwiązaniu umowy zlecenia [Doc] – wersja Word
W jakiej formie złożyć wypowiedzenie umowy zlecenia?
Co do zasady wypowiedzenie umowy zlecenia powinno nastąpić w takiej formie, w jakiej umowa ta została zawarta. W praktyce najczęściej będzie to forma pisemna. Choć niewykluczone, że umowa została zawarta mailem – wtedy wypowiedzenie też można złożyć mailem. Ale dobrą praktyką jest po prostu wysłanie wypowiedzenia listem poleconym. Wtedy istnieje dowód, który w razie sporu można przedstawić w sądzie.
Jeśli zdecydujesz się wręczyć wypowiedzenie bezpośrednio drugiej stronie, zadbaj o kopię dla siebie, na której osoba otrzymująca wypowiedzenie złoży swój podpis np. z adnotacją „otrzymałem” i datą.
W podsumowaniu
Jak widzisz prawo wypowiedzenia umowy przysługuje i zleceniobiorcy i zleceniodawcy. Trudno jest je ograniczyć. Zanim jednak zdecydujesz się na ten krok, przeczytaj uważnie samą umowę. W szczególności zwróć uwagę, na dodatkowe postanowienia. Czy Twoja umowa nie wprowadza kar umownych albo zakazu konkurencji po zerwaniu współpracy? Jeśli masz wątpliwości jak zachowa się Twój kontrahent, przygotuj grunt pod ewentualny proces. Zabezpiecz dokument umowy i potwierdzenie wysłania wypowiedzenia listem poleconym.
Jeśli Twoja sytuacja jest szczególnie trudna, zwróć się po pomoc do radcy prawnego, który pomoże Ci w bezpiecznym i prawidłowym zakończeniu współpracy. Potrzebujesz wsparcia w biznesie? Kancelaria armińska radcowie prawni ma bogate doświadczenie w obsłudze firm i dużych spółek. Nawet jeśli jesteś małym przedsiębiorcą, dzięki współpracy z nami zapewnisz sobie opiekę prawną na profesjonalnym, wysokim poziomie. Wszystko dopasowane do Twoich możliwości. Skontaktuj się z nami.
Niniejszy artykuł ma wyłącznie funkcję informacyjną i publicystyczną i nie stanowi porady prawnej. Jest efektem pracy i wiedzy jego autora. Jeśli potrzebujesz porady prawnej lub oceny prawnej Twojej konkretnej sytuacji, skontaktuj się z radcą prawnym i poproś o indywidualną opinię.
